عادت مطالعه در کودکان و نوجوانان را چطور تقویت کنیم؟
نانسی کارلسون پیج، استاد دانشگاه لسلی، معتقد است که اگر والدین سعی کنند کودکان را به اجبار به مطالعه وادار کنند، ممکن است نتیجهای معکوس بگیرند و باعث دلزدگی آنها از کتاب شوند. او توصیه میکند که والدین بهسادگی در کنار فرزندانشان کتاب بخوانند و به مطالعه بهعنوان یک تجربه لذتبخش و جادویی نگاه کنند. در واقع، اگر کتابها برای کودکان جذاب و هیجانانگیز جلوه کنند، آنها نیز بهمرور زمان مطالعه را بهعنوان بخشی از زندگی روزمره خود خواهند پذیرفت. بنابراین، برای تقویت عادت مطالعه در کودکان و نوجوانان، ضروری است که کتاب خواندن را به تجربهای سرگرمکننده تبدیل کرده و محیطی ایجاد کنیم که مطالعه در آن یک فعالیت لذتبخش و طبیعی باشد.
اهمیت تقویت عادت مطالعه در کودکان و نوجوانان
کتابخوانی عادتی ارزشمند است که اگر از دوران کودکی شکل بگیرد، تا پایان عمر همراه فرد خواهد بود. مطالعه نهتنها منبعی غنی از اطلاعات و آگاهی است، بلکه باعث تقویت تفکر، خلاقیت و حس همدلی در کودکان میشود. وقتی کودکان از سنین پایین به مطالعه عادت کنند، ذهن آنها فعالتر شده و درک بهتری از دنیای اطرافشان پیدا میکنند.
والدین میتوانند با خواندن کتاب برای کودکان، این عادت را در آنها تقویت کنند و پس از یادگیری سواد، کتابهایی متناسب با سن و علاقه آنها تهیه کنند. ارائه کتاب بهعنوان هدیه یا پاداش نیز میتواند انگیزه مطالعه را افزایش دهد. برخلاف تصور برخی، خواندن داستانهای غیر درسی نهتنها مانعی برای پیشرفت تحصیلی نیست، بلکه باعث گسترش دیدگاههای کودکان و افزایش توانایی تحلیل آنها میشود.
اگر کودکان ببینند که کتاب فقط برای قبل از خواب نیست و میتواند به آنها در کشف علایق و یادگیری حقایق جذاب کمک کند، با اشتیاق بیشتری به سمت مطالعه خواهند رفت. همانطور که لورن تارشیش از مؤسسه اسکُلاستیک بیان میکند، کودکان میتوانند از خواندن داستانهای جذاب و آموزنده لذت ببرند و در عین حال مهارتهای ذهنی خود را تقویت کنند. تقویت عادت مطالعه در کودکان و نوجوانان نهتنها به رشد فردی آنها کمک میکند، بلکه آیندهای روشنتر و موفقتر برایشان رقم خواهد زد.
راهکارهایی برای تقویت عادت مطالعه در کودکان و نوجوانان
برای علاقهمند کردن کودکان به مطالعه، میتوان از روشهای مختلفی استفاده کرد تا کتابخوانی به بخشی از زندگی روزمره آنها تبدیل شود. مهمترین اصل این است که والدین خودشان الگوی مناسبی باشند، زیرا کودکان با مشاهده والدینی که به مطالعه علاقه دارند، بیشتر به کتابخوانی ترغیب میشوند.
یکی دیگر از راههای مؤثر، اجازه دادن به کودک برای خواندن کتابهای مورد علاقهاش است، حتی اگر یک داستان را بارها تکرار کند. خواندن مکرر کتابها به کودکان کمک میکند تا درک بهتری از مطالب پیدا کنند و اعتمادبهنفس بیشتری در یادگیری به دست آورند. در عوضِ محدود کردن آنها، میتوان کتابهای متنوعتری را در اختیارشان قرار داد تا دامنه انتخابشان گستردهتر شود.
همچنین، همراه داشتن کتاب در موقعیتهایی مانند انتظار در مطب پزشک یا سفر، به کودک یاد میدهد که از هر فرصتی برای مطالعه استفاده کند. این کار نهتنها زمانهای مرده را به لحظاتی مفید تبدیل میکند، بلکه به شکلگیری عادت مطالعه در طول زندگی کمک خواهد کرد.
برای افزایش درک و علاقه کودکان به داستانها، میتوان با آنها درباره شخصیتها، انگیزههایشان و احساساتشان صحبت کرد. پرسیدن سؤالاتی درباره رفتار شخصیتهای داستان باعث تقویت قدرت تحلیل و تفکر انتقادی در کودکان میشود. بهعنوان مثال، هنگام خواندن کتابی مانند جک و لوبیای سحرآمیز، میتوان از کودک پرسید که چرا جک فکر میکرد خرید لوبیاهای جادویی تصمیم درستی است و مادرش چه احساسی نسبت به این ماجرا داشت. این نوع مکالمات باعث ارتباط عمیقتر کودک با کتابها شده و علاقه او به مطالعه را افزایش میدهد.
روشهای مؤثر برای تقویت عادت مطالعه در کودکان و نوجوانان
یکی از راههای تشویق کودکان به کتابخوانی، در نظر گرفتن مطالعه بهعنوان یک پاداش است. اگر فرزندتان کار مثبتی مانند مرتب کردن اتاق یا انجام تکالیفش را بهموقع انجام داد، بهجای دادن امتیازاتی مانند تماشای تلویزیون یا بازی با تبلت، خواندن کتابی جذاب را بهعنوان هدیه پیشنهاد دهید. این روش باعث میشود کودک مطالعه را بهعنوان یک فعالیت ارزشمند و لذتبخش ببیند، نه یک وظیفه یا حتی تنبیه. همچنین، شما بهعنوان والدین، الگوی اصلی فرزندتان هستید، بنابراین بهتر است در اوقات فراغت بهجای پرسهزدن در شبکههای اجتماعی یا تماشای برنامههای تکراری تلویزیون، کتاب بخوانید و این رفتار را به او نشان دهید.
انتخاب کتاب مناسب نقش مهمی در ایجاد انگیزه برای مطالعه دارد. کتابهایی را برای کودک انتخاب کنید که نه بیشازحد سخت باشند که او را ناامید کنند و نه آنقدر ساده که برایش جذابیت نداشته باشند. خواندن چند صفحه از کتاب قبل از خرید و بررسی میزان درک کودک از محتوای آن، روشی کاربردی برای اطمینان از مناسب بودن کتاب است. همچنین، باید به علاقه فرزندتان توجه داشته باشید و او را مجبور به خواندن کتابی خاص نکنید، بلکه گزینههای متنوعی در اختیارش بگذارید تا خودش انتخاب کند.
مطالعه گروهی و خواندن کتاب برای یکدیگر یکی از بهترین روشها برای تقویت عادت مطالعه در کودکان و نوجوانان است. بسیاری از والدین تنها هنگام خواب برای فرزندانشان کتاب میخوانند، اما این کار میتواند به یک فعالیت روزانه تبدیل شود. نوبتی با کودک خود کتاب بخوانید و اگر فرزند بزرگتری دارید، او را تشویق کنید که برای خواهر یا برادر کوچکترش داستان بخواند. این روش نهتنها مهارتهای خواندن را تقویت میکند، بلکه باعث ارتباط عاطفی عمیقتری بین اعضای خانواده میشود.
برخی از کودکان در مطالعه دچار مشکل هستند و ممکن است بهدلیل دشواری در خواندن، بهسرعت بیحوصله شوند یا احساس اضطراب و ناامیدی کنند. در چنین شرایطی، بهتر است با متنهای سادهتر شروع کنید و بهتدریج سطح سختی مطالب را افزایش دهید. ابتدا جملات کوتاه، سپس پاراگرافهای طولانیتر و در نهایت کتابهای کامل را در اختیارشان بگذارید. همراهی والدین در این مسیر و تشویق مداوم، تأثیر بسزایی در تقویت اعتمادبهنفس کودک و علاقهمند کردن او به مطالعه خواهد داشت.
هدیهای ارزشمند برای تقویت عادت مطالعه در کودکان و نوجوانان
داشتن یک کتابخانه در خانه یکی از روشهای مهم برای تشویق کودکان به مطالعه است. هر کودکی حق دارد به کتابهای مناسب سن خود دسترسی داشته باشد، اما این دسترسی باید بهصورت منظم و با برنامهریزی مشخص باشد. یکی از ایدههای جالب برای ایجاد نظم در مطالعه، تهیه یک کارت کتابخانه شخصی برای فرزندتان است.
میتوانید مانند یک کتابخانه عمومی، هنگام امانت دادن کتابها به او، نام کتاب و تاریخ بازگشت آن را در این کارت ثبت کنید. این روش به کودک کمک میکند تا مسئولیتپذیری را یاد بگیرد و بداند که هر کتابی که به امانت میگیرد، باید در زمان مشخصی بازگرداند. همچنین، این کار او را متوجه اهمیت مدیریت زمان در مطالعه میکند و از به تعویق انداختن خواندن جلوگیری خواهد کرد.
علاوه بر این، عضویت در کتابخانههای عمومی یا کتابخانه مدرسه میتواند فرصتی عالی برای افزایش علاقه او به مطالعه باشد. تشویق فرزندتان به ثبتنام در کتابخانه، او را با دنیای گستردهتری از کتابها آشنا میکند و باعث میشود حس استقلال بیشتری در انتخاب کتابهای مورد علاقهاش داشته باشد. این روش ساده اما مؤثر، نقش مهمی در تقویت عادت مطالعه در کودکان و نوجوانان خواهد داشت و آنها را به مطالعهای هدفمند و مداوم ترغیب میکند.
ایجاد تجربهای لذتبخش در کودکان و نوجوانان
زمانی که برای کودک خردسال خود کتاب میخوانید، ممکن است او تمایل داشته باشد مرتب صفحات را ورق بزند و از یک صفحه به صفحه دیگر برود، حتی پیش از آنکه شما بتوانید متن را کامل بخوانید. این رفتار ممکن است برای والدین یا بزرگسالان کمی خستهکننده باشد، اما مهمترین نکته در این روند، حفظ علاقه و اشتیاق کودک به کتابخوانی است.
اگر دائماً کودک را از ورق زدن صفحات منع کنید و او را مجبور کنید که تنها به صفحهای که شما انتخاب کردهاید نگاه کند، ممکن است این کار را برای او به یک فعالیت محدودکننده و ناخوشایند تبدیل کنید. در مقابل، میتوان با گفتوگو درباره تصاویر و اتفاقات هر صفحه، توجه او را بیشتر جلب کرد و تجربهای سرگرمکننده برایش رقم زد. اگر کودک تمایل دارد سریعتر صفحات را ورق بزند، بهتر است این آزادی را به او بدهید تا حس کنجکاوی و علاقهاش به کتاب از بین نرود. این روش، نقش مهمی در تقویت عادت مطالعه در کودکان و نوجوانان دارد و باعث میشود کتابخوانی برای آنها به یک سرگرمی جذاب تبدیل شود.
افزایش انگیزه مطالعه در کودکان و نوجوانان با تماشای فیلم پس از خواندن کتاب
بسیاری از داستانهای محبوب، مانند شیر شاه یا چارلی و کارخانه شکلاتسازی، به فیلمها و انیمیشنهای جذابی تبدیل شدهاند. برای بسیاری از کودکان و حتی بزرگسالان، تماشای فیلم ممکن است هیجانانگیزتر از خواندن کتاب باشد. اما اگر هدف شما تقویت عادت مطالعه در کودکان و نوجوانان است، میتوانید این روند را تغییر دهید.
به جای اینکه فرزندتان ابتدا فیلم را تماشا کند، از او بخواهید که ابتدا کتاب مربوطه را بخواند. این کار باعث میشود او ابتدا تخیل خود را به کار بگیرد و داستان را از نگاه خودش تصور کند. سپس، پس از پایان کتاب، میتواند فیلم را ببیند و داستان را از زاویهای دیگر تجربه کند. این روش، نهتنها انگیزهای برای مطالعه ایجاد میکند، بلکه به درک بهتر مفاهیم و مقایسه میان کتاب و فیلم نیز کمک میکند.
سخن پایانی
ایجاد انگیزه برای مطالعه در کودکان و نوجوانان نیازمند روشهایی خلاقانه و لذتبخش است. یکی از راههای مؤثر، ترکیب مطالعه با سرگرمیهایی مانند تماشای فیلم است، بهطوری که ابتدا کتاب خوانده شود و سپس نسخه سینمایی آن تماشا شود. این رویکرد نهتنها تقویت عادت مطالعه در کودکان و نوجوانان را به همراه دارد، بلکه باعث افزایش درک مفاهیم، تقویت تخیل و پرورش علاقهای پایدار به مطالعه میشود. با بهکارگیری چنین روشهایی، میتوان مطالعه را به بخشی جداییناپذیر از زندگی کودکان تبدیل کرد.
منبع:
نظرات
ارسال یک نظر